De paradox van het Westers integratiebeleid
Het was woensdag 13 januari, trouwens midden in mijn examens, toen ik wakker werd en de volgende krantenkop las: “Een derde van de Belgen is van buitenlandse afkomst.” (Bron: De Morgen) Wanneer ik even later mijn twitter open gooi lees ik tal van tweets die beweren dat ons Belgenlandje omvolkt wordt. Die dag heb ik voor de allereerste keer een greintje onrechtvaardigheid gevoeld jegens mijn onveranderlijke karakteristieke kenmerken. Ik heb me voor de eerste keer afgevraagd op welke manier ik mogelijks een bedreiging vorm en al dan niet honderden, duizenden mensen een bedreiging vormen. Ik heb voor de eerste keer werkelijk gevoeld wat klasgenootjes zo vaak moeten gevoeld hebben.
Het is te gek voor woorden, om eerlijk te zijn en toch onderneem ik weer een poging om het onder te brengen in een taal die ook een geweten met zich meedraagt. Historisch gezien is een taal geen zuiver element om een waarheidsgetrouwe visie te geven. Problematisch zelfs want in de woorden van een taal bevindt zich altijd een bias. En zeker hier in het schone Westen. Daar waar wij op een essentialistische manier onze kijk op de wereld proberen te verkondigen en ons perspectief zelfs als de norm opleggen aan de voor ons perifere werelden. Een liberaal-progressieve wereld noemde u dat? Ik dacht het niet.
Ik spreek thuis Nederlands net zoals mijn klasgenootjes dat ook doen. Zie hier opnieuw een vooringenomenheid. Ja, een grote meerderheid spreekt thuis Nederlands. Diegenen die thuis een andere taal spreken, doch zij in een geografische regio leven waarin het Nederlands fundamenteel noodzakelijk is om te kunnen functioneren, hebben hoogstwaarschijnlijk één of meerdere gezinsleden die de taal niet machtig zijn. Ik hoor u al denken “Waarom? Maar hoe kan dat toch?” U stelt maatschappelijk zeer kritische vragen, proficiat. Houdt u in uw antwoord op die vragen rekening met de multicausaliteit van de mogelijke oorzaken? Nefast integratiebeleid, uitzichtloze wachttijden voor vluchtelingen in de hoop op erkenning, geen maatschappelijke integratiemogendheden en ga zo maar verder. Het zijn de toestanden die vandaag de dag duizenden mensen teisteren. Het zijn de toestanden die ruim zestig jaar geleden duizenden migranten ondergingen in dit land. U merkt het vast al: ook onze taal draagt een zeker gekleurde, historische vertekening.
Die week voelde ik een greintje van de bedreiging die niet alleen mijn klasgenootjes die thuis een andere taal spraken, voelden, maar duizenden - ofschoon miljoenen - mensen dagelijks moeten ondergaan. Een bedreiging die veroorzaakt wordt door de manier waarop we met onze taal omgaan; de manier waarop het geweten van een massa aan mensen vandaag de dag nog steeds haar taal kleurt.
“Een derde van de bevolking van België is van buitenlandse afkomst of heeft buitenlandse nationaliteit.” (Bron: VRTNWS) Nog voor ik de zin had afgelezen, voelde ik van kilometers ver de reacties uit een bepaalde hoek al afkomen. Er werd gekozen voor “omvolking”. Voor ik het goed en wel besefte overviel mij plots het artikel: ik hoor ook bij die één derde. En toen overviel mij dat gevoel van onrechtvaardigheid omdat “ons” (lees: die één derde) werd verweten dat wij “uw” land omvolkten. Dat gevoel is onwezenlijk. Eén enkel woord stelt een grens op tussen het zelfzijn, de zogenaamde autochtoon en het anderszijn, de groep die de autochtone groep omvolkt. Zelfs in de jongste zestig jaar is een deel van de samenleving kennelijk niets bijgebracht over migratie, integratie en het gevaar van de gekozen woorden om beiden te beschrijven. Merkt u het? Onze taal zit vol onzuiverheden die een negatieve kleur omtrent anderszijn vertolken.
Ik heb nog zo weinig discours gelezen noch gehoord over de problematiek inzake de oorzaken van die negatieve kleur. Zien ze het dan zo zwart-wit: multiculturaliteit is nefast en een stop op migratie en integratie is de way-to-go om onze eigen cultuur te bewaken. Zien ze dan niet in dat ook cultuur een evolutie doormaakt en dat op de een of andere manier een cultuur continu verandert, versmelt met een reeks aan invloeden uit een andere cultuur. Of die cultuur nu TikTok is of Oosters? U hoort mij toch ook niet klagen over het feit dat de TikTok-trend onze online cultuur inpalmt? Wat gebeurt er straks met onze YouTubesterren en Instagrammodellen? Wel die zoeken zich een weg om hun “ding” te blijven doen en dat ook op TikTok. En omgekeerd vinden TikTokkers hun weg naar YouTube en Instagram. Problematisch: neen. De drie genoemde bedrijven (TikTok, Google en Facebook) plukken de vruchten van een (online) interculturele versmelting. Maar in de reële wereld is zo’n kruisbestuiving van verschillende culturen blijkbaar problematisch voor enkele mensen omdat die zich bedreigd voelen om “omgevolkt” te worden.
Wat dan met de klasgenootjes die thuis geen Nederlands spreken? Wel zolang we die mensen de kans niet willen geven om ook sociaal te integreren, zullen zij geen houvast hebben in onze taal. Daar moet op politiek vlak inderdaad iets mee gebeuren. Daar mag meer bewustheid rond worden gecreëerd. Mensen mogen, nee zelfs moeten, zich ervan bewust zijn dat - indien zij Nederlands machtig zijn - ze een maatschappelijke verantwoordelijkheid dragen om ook mensen die de taal niet machtig zijn daarmee te helpen. Want neen: maandenlang mensen laten wachten op een goedkeuring van een asielaanvraag om daarna tijdelijk zicht te hebben op de zeer nabije toekomst, dat geeft niemand perspectief. Dat is ook geen sociaal gedrag.
Ik wil ook graag een kader scheppen. Ik vertel u nu over mijn argwaan ten opzichte van het taalgebruik van enkelingen. Dat heeft mij net nog eens goed met beide voetjes op de grond gezet: trots mogen en/of kunnen zijn op je roots, is niet altijd mogelijk en vaak zelfs verschrikkelijk moeilijk. Omdat je roots er namelijk voor zorgen dat je je bewust bent van het feit dat je nergens een volledig autochtone origine hebt en tegelijk ook een mogelijke bedreiging bent voor je klasgenoten. En er zijn zoveel mensen die dagelijks die paradox voelen, die zich niet welkom kunnen voelen in het land waar ze misschien wel geboren zijn. Of niet? Want in the end maakt het toch geen bal uit waar je geboren bent. Je zorgt voor je medemens zoals ook je medemens zorgen zal voor jou. Slechts wanneer iedereen dat door zal hebben, zal die stelling ook een waarheid worden en zo te zien hebben we nog een lange weg te gaan.
Sammy Mahdi (CD&V) in de Student@Night Studio (S2). CC Muze. (2021)
In de podcastreeks Student@Night kreeg ik het genoegen om met huidig staatssecretaris van Asiel & Migratie, Sammy Mahdi van CD&V, in gesprek te gaan over migratie en integratie. Ik legde hem kort hetgeen ik hier lang en uitgebreid beschreef voor. Het gesprek kan je beluisteren via deze link.
